Tết Hàn thực

Tết Hàn Thực là một ngày Tết vào ngày mồng 3 tháng 3 Âm lịch hàng năm. Hàn Thực nghĩa là thức ăn lạnh. Ngày tết Hàn thực truyền thống này xuất hiện tại một số tỉnh của Trung Quốc, Việt Nam và một số cộng đồng người gốc Hoa trên thế giới.

Hàng năm vào ngày này, nhiều gia đình cho xay bột, đồ đỗ xanh, làm bánh trôi, bánh chay, nấu chè trôi nước, nấu xôi chè lễ Phật và cúng gia tiên, có lẽ đó cũng là một cách tưởng niệm người thân trong những ngày tháng cuối xuân.

Nguồn gốc ngày Tết Hàn thực

Theo lưu truyền, đời Xuân Thu, vua Tấn Văn Công nước Tấn, gặp loạn phải bỏ nước lưu vong, nay trú nước Tề, mai trú nước Sở. Bấy giờ có một người hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi, theo vua giúp đỡ mưu kế.

Một hôm, trên đường lánh nạn, lương thực cạn, Giới Tử Thôi phải lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu lên dâng vua. Vua ăn xong hỏi ra mới biết, đem lòng cám kích vô cùng. Giới Tử Thôi theo phò Tấn Văn Công trong mười chín năm trời, cùng nhau trải nếm bao nhiêu gian truân nguy hiểm. Về sau, Tấn Văn Công giành lại được ngôi báu trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu cho những người có công trong khi tòng vong, nhưng lại quên mất công lao của Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì, nghĩ mình làm được việc gì, cũng là cái nghĩa vụ của mình, chớ không có công lao gì đáng nói. Vì vậy về nhà đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn.

Tấn Văn Công về sau nhớ ra, cho người đi tìm. Giới Tử Thôi không chịu rời Điền Sơn ra lĩnh thưởng, Tấn Văn Công hạ lệnh đốt rừng, ý muốn thúc ép Giới Tử Thôi phải ra, nhưng ông nhất định không chịu tuân mệnh, rốt cục cả hai mẹ con ông đều chết cháy.

Vua thương xót, lập miếu thờ và hạ lệnh trong dân gian phải kiêng đốt lửa ba ngày, khoảng từ mồng 3 tháng 3 đến mồng 5 tháng 3 Âm lịch hàng năm, chỉ ăn đồ ăn nguội đã nấu sẵn để tưởng niệm Giới Tử Thôi.

Tết Hàn thực ở Việt Nam

Mặc dù ngày Tết Hàn thực có nguồn gốc từ Trung Quốc, tuy nhiên ở Việt Nam ngày này không phải để tưởng nhớ Tử Thôi mà có ý nghĩa dân tộc sâu sắc.

Ở Việt Nam hiện nay, vào ngày mồng 3 tháng 3 Âm lịch, các gia đình làm bánh trôi hay bánh chay thế cho đồ lạnh để cúng ông bà, tổ tiên và không kiêng đốt lửa. Ở nhiều nơi, người dân cũng làm bánh trôi, bánh chay cúng thần hoàng. Những món ăn được nấu trong dịp này làm ra đều được cúng gia tiên với ý nghĩa con cháu một lòng hướng về tổ tiên, nguồn cội.

Đặc biệt, trong dịp này người đi xa quê sẽ đoàn tụ cùng gia đình, cùng đi tảo mộ người đã khuất và sum họp bên bữa cơm gia đình.

Tết Hàn thực và Tết Thanh minh là hai dịp lễ khác nhau. Tết Hàn thực chỉ có 1 ngày cố định là mùng 3 tháng 3 Âm lịch. Tết Thanh minh là một trong 24 Tiết khí Nông lịch và kéo dài nhiều ngày trong tháng 3 Âm lịch nhưng không có lịch cố định, chỉ có ngày Dương lịch cố định.

Xem Ngày tiết Thanh Minh