Tìm hiểu về tốc độ chụp trong nhiếp ảnh kỹ thuật số

Trong nhiếp ảnh truyền thống - máy chụp phim, tốc độ chụp - Shutter Speed là thông số cho biết độ lâu của thời gian mà phim được tiếp xúc với cảnh đang được chụp. Tốc độ chụp trong máy ảnh số cũng tương tự như vậy, nó là một trong ba thông số quan trọng để giúp bạn chụp được ảnh có chất lượng cao. Hai thông số quan trọng còn lại là Aperture và ISO

Tốc độ chụp - Shutter Speed trong nhiếp ảnh kỹ thuật số

Trong nhiếp ảnh kỹ thuật số, tốc độ chụp là thời gian mà cảm biến ảnh thu nhận cảnh đang được chụp, đó chính là thời gian máy ảnh mở màn trập để thu nhận hình ảnh. Tốc độ chụp được đo bằng giây, trong đa số trường hợp là một phần của giây. Mẫu số lớn hơn sẽ có tốc độ chụp cao - nhanh hơn. Thí dụ tốc độ chụp 1/100 sẽ nhanh hơn 1/30.

Trong hầu hết trường hợp bạn thường sử dụng tốc độ chụp là 1/60 giây hay nhanh hơn. Điều này là vì nếu chụp tốc độ thấp hơn ảnh sẽ dễ bị nhòe do máy ảnh rung khi màn trập mở và đóng.

Nếu sử dụng tốc độ chụp thấp hơn 1/60 giây, bạn sẽ phải cần đến giá đỡ 3 chân hoặc một số kỹ thuật giúp ổn định hình ảnh - Image Stabilization ngày càng được phát triển và tích hợp vào các máy ảnh số.

Tốc độ chụp trong máy ảnh thường có sẵn các bước thiết lập thông số với giá trị tăng gấp đôi như 1/500, 1/250, 1/125, 1/60, 1/30, 1/15, 1/8,... Việc sử dụng các giá trị tăng/giảm gấp đôi này là để giúp bạn thuận tiện trong việc ghi nhớ thiết lập khẩu độ để tăng gấp đôi số lượng ánh sáng. Chẳng hạn khi bạn tăng tốc độ chụp lên một mức thì cũng cần giảm khẩu độ đi một mức để có được tấm ảnh có độ phơi sáng như nhau.

Một số máy ảnh cũng cung cấp các lựa chọn tốc độ chụp rất chậm mà không phải là một phần của giây như 1 giây, 10 giây, 30 giây,... Đây là những tốc độ được dùng trong trường hợp ánh sáng rất thấp, khi sử dụng các hiệu ứng đặc biệt hoặc khi đang cố gắng đưa nhiều chuyển động vào trong một khung ảnh. Một số máy ảnh còn cung cấp tùy chọn tốc độ B hoặc Buld, chế độ này cho phép bạn chọn tốc độ chụp bao lâu tùy thuộc vào việc nhấn và giữ nút chụp.

Thiết lập tốc độ chụp của máy ảnh số bằng cách nào

Không phải lúc nào máy ảnh số cũng cho phép bạn thay đổi thiết lập tốc độ chụp, nhất là khi chụp với các chế độ tự động - Auto Mode hoặc định sẵn - Scene Mode. 

Khi muốn thiết lập tốc độ chụp, bạn hãy chuyển sang chế độ cho phép bạn tự chọn tốc độ chụp bằng cách thoát khỏi chế độ tự động - Auto và chuyển sang một trong các chế độ chụp thủ công - Manual, ưu tiên tốc độ - Shutter Priority, ưu tiên khẩu độ - Aperture Priority hoặc chương trình - Program.

Các chế độ chụp ưu tiên tốc độ chụp hoặc thủ công thường được sử dụng khi muốn thay đối tốc độ chụp.

Đối với các máy ảnh thông thường, có lẽ bạn cần phải truy cập vào trình đơn cài đặt - Menu và tìm đến phần cài đặt dành cho tốc độ chụp. Sau đó chọn giá trị tốc độ chụp mà bạn muốn hoặc chọn tự động.

Đối với các máy ảnh cao cấp hơn, có thể sẽ có một nút Shutter Speed dành riêng trên máy ảnh. Bạn chỉ cần nhấn nó và xoay một trong các nút xoay để thay đổi cài đặt tốc độ chụp của máy ảnh.

Một số máy ảnh khác có thể có một nút xoay chuyên dụng dành riêng cho thiết lập tốc độ chụp với các giá trị khác nhau, bạn chỉ cần xoay nút để chọn.

Nếu bạn không thấy một nút có nhãn là Shutter Speed, thì vẫn có khả năng máy ảnh của bạn sẽ cho phép bạn lập trình để biến một nút đa chức năng thành nút Shutter Speed. Hãy xem tài liệu hướng dẫn kèm theo máy ảnh số của bạn để biết cách sử dụng. 

Các vấn đề cần chú ý khi lựa chọn tốc độ chụp

Khi xem xét để chọn tốc độ chụp một tấm ảnh, bạn nên luôn tự hỏi chủ thể cần chụp chuyển động ra sao và làm thế nào để nắm bắt được chuyển động đó. Nếu chủ thể chuyển động bạn có sự lựa chọn chụp "đóng băng" trông như đang đứng yên hoặc vẫn giữ cho nó chuyển động để cố ý làm mờ trông như đang chuyển động.

Để đóng băng một chuyển động trong ảnh chụp, bạn sẽ cần một tốc độ chụp nhanh hơn và nếu muốn tạo cảm giá chuyển động trong ảnh chụp bạn sẽ chọn tốc độ chụp chậm hơn. Tốc độ thự tế cần thay đổi sẽ tùy thuộc vào tốc độ của chủ thể cần chụp và việc bạn muốn nó mờ như thế nào.

Chuyển động không phải lúc nào cũng xấu. Ví du khi bạn chụp ảnh thác nước và muốn thể hiện thác nước này chảy nhanh như thế nào, khi chụp ảnh một chiếc xe đua và muốn cho người xem cảm nhận được tốc độ của nó hoặc khi chụp các ngôi sao trên bầu trời và muốn xem chúng di chuyển như thế nào trong một khoảng thời gian dài,... Trong các trường hợp này thì chụp tốc độ thấp là lựa chọn hay nhất. Tuy nhiên bạn phải lưu ý là cần có một giá đỡ ba chân - Tripod nếu không khi chụp ảnh sẽ bị nhòe do chuyển động của chính máy ảnh, ảnh nhòe này sẽ khác so với nhòe do sự chuyển động của chủ thể cần chụp.

Bạn không nên nghĩ rằng tốc độ chụp có thể được sử dụng riêng mà không cần quan tâm đến hai yếu tố khác trong tam giác phơi sáng đó là khẩu độ - Aperture và độ nhạy sáng - ISO. Khi thay đổi tốc độ chụp, bạn cũng cần phải thay đổi một hoặc cả hai yếu tố khác để bù đắp cho ánh sáng của hình ảnh được cân bằng.

Ví dụ nếu bạn tăng tốc độ chụp lên một mức từ 1/125 lên 1/250 là bạn đang giảm một nửa ánh sáng, để bù đắp cho việc này có thể bạn cần phải tăng khẩu độ lên một mức, ví dụ từ f16 lên f11. Các thay đổi khác có thể được chọn là tăng độ nhạy sáng - ISO lên cao hơn, ví dụ từ ISO 100 lên ISO 400.

Độ dài tiêu cự - Focal Length và tốc độ chụp

Một yếu tố khác bạn cũng cần xem xét khi chọn tốc độ chụp là độ dài tiêu cự của ống kính mà bạn đang sử dụng. Độ dài tiêu cự lớn sẽ bị ảnh hưởng nhiều do rung tay và bạn cần phải chọn một tốc độ chụp cao hơn, trừ khi máy ảnh của bạn có tính năng ổn định hình ảnh - Image Stabilization.

"Qui tắc ngón tay cái" dùng để sử dụng đối với chiều dài tiêu cự trong các tình huống không có tính năng ổn định hình ảnh là chọn một tốc độ chụp với mẫu số lớn hơn chiều dài tiêu cự của ống kính. Ví dụ nếu bạn có ống kính là 50mm thì chụp tốc độ 1/60 là tốt nhưng nếu có ống kính 200mm có thể bạn sẽ phải chụp ở tốc độ 1/250.